کلمه Sprayer در انگلیسی به معنای پاشش یا دستگاه پاشنده مایع است ولی در فارسی سمپاش گفته می شود.سمپاش یا در حقیقت محلول پاش برای پاشش انواع محلول بر روی گیاهان زراعی و باغی استفاده می شود. سموم دفع آفات نباتی، کودهای مایع و ریز مغزی ها، آمینواسیدها و آب برای شستشوی درختان و گیاهان را می توان با استفاده از انواع سمپاش ها و محلول پاش های دستی، موتوری، تراکتوری و خودکشش بر روی گیاهان هدف و موردنظر پاشید.
سمپاش ها تشکیل شده اند از اجزای مختلف که در کنار یکدیگر ابتدا عمل مکش مایع از مخزن دستگاه، سپس فشرده سازی مایع و در آخر پاشش مایع با فشار به سمت هدف را انجام می دهند.
انواع سمپاش شامل سمپاش های دستی hand sprayer ، سمپاش های تلمبه ای backpack sprayer ، سمپاش های موتوری پشتی backpack power sprayer  ، سمپاش های موتوری چرخدار engine wheelbarrow sprayer ، سمپاش های زنبه ای موتوری portable power sprayer ، سمپاش های پشت تراکتوری سوارشونده tractor mounted sprayer ، سمپاش های کششی پشت تراکتوری trailed tractor sprayer و سمپاش های خودکششی self propelled sprayer است.

انواع سمپاش های دستی

 سمپاش های دستی معمولا در منازل و گلخانه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد.ظرفیت این سمپاش از نیم لیتر تا ۵ لیتر متفاوت است. این سمپاش تلمبه ای دارد که هوا را داخل مخزن اصلی سمپاش متراکم و فشرده می کند. سپس به محض فشردن ضامن یا بازکردن شیر، پاشش انجام می شود.این سمپاش ها فشار پاشش بالایی ندارند و محفظه یا مخزن اصلی این سمپاش ها معمولا از پلاستیک ساخته می شود.

سمپاش های تلمبه ای پشتی

سمپاش های تلمبه ای پشتی معمولا در گلخانه های کوچک و متوسط یا مزارع کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.مخزن آن معمولا پلاستیکی یا استیل است و در ظرفیت های ۱۰ لیتری تا ۲۰ لیتر تولید می شوند . در دو نوع تلمبه ای یا شارژی در بازار وجود دارند که اخیرا نوع دوکاره آن یعنی تلمبه ای و شارژی نیز به بازار آمده است.
در این نوع سمپاش ها نیز هوای داخل مخزن اصلی سم توسط تلمبه  یا پمپ برقی متصل به باتری دستگاه متراکم می شود و فشاری در حد ۲ تا ۸ بار تولید می کند سپس با فشردن اهرم لانس (Lance-spray gun) یا باز کردن شیر پاشش محلول موردنظر بر روی گیاهان پخش می شود.
سمپاش های پشت موتوری به دو نوع موتوری پمپی و موتوری اتومایزر تقسیم می شوند.محلول پاش های پشتی موتوری پمپی عملکردی متفاوت با سمپاش های تلمبه ای دارند.
در اینجا ما یک موتور دوزمانه یا چهار زمانه بنزینی داریم که پمپ متصل به خود را به گردش در می آورد. پمپ، مایع را از مخزن سمپاش مکش می کند و سپس فشرده می نماید. مایع فشرده شده با فشاری بین ۱۰ تا ۱۵ بار به سمت لانس سمپاش هدایت و سپس بر روی درخت یا گیاه موردنظر پخش می شود.
محلول پاشی و سمپاشی در این روش باعث هدر رفت مقداری از محلول می شود.مخزن این سمپاش ها معمولا از جنس پلی اتیلن در ظرفیت های ۱۲ لیتر، ۱۴ لیتر، ۲۰ لیتر و ۲۵ لیتری است.
سمپاش های پشتی موتوری اتومایزر عملکرد متفاوتی از سمپاش های پمپ دار که مایع را به صورت هیدرولیکی پخش می کنند دارند.
در این نوع از سمپاش ها عمل پودر کردن و پخش کردن مایع را باد یا هوای فشرده انجام می دهد. در حقیقت استانداردترین و بهینه ترین سمپاش های باغی و زراعی در مقیاس کوچک و متوسط این نوع سمپاش ها هستند.
عملکرد این نوع سمپاش ها به این شکل است که مایع یا محلول داخل مخزن اصلی به صورت ثقلی و یا در مدل های باغی با یک پمپ سانتریفیوژ به سمت نازل دستگاه هدایت می شود. نازل ها معمولا دارای یک شیر تنظیم ۴ حالته که مقدار خروجی سم را کم یا زیاد می کند هستند.
از سوی دیگر این دستگاه مجهز به یک موتور معمولا دو زمانه توربینی است و آن موتور متصل به یک پروانه است که وظیفه تولید و هدایت هوای پرفشار به سمت خرطومی و لوله هدایت باد را دارد. در انتهای این لوله باد پرفشار مایع خارج شده از نازل را به ذرات ریز تبدیل می کند و از طرفی همین باد ذرات را به سمت هدف و گیاهان هدایت می کند. این مکانیزم باعث تا ۵۰ درصد صرفه جویی در مصرف سموم و مواد مصرفی مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی می شود.
از طرفی همراه شدن هوا با مواد شیمیایی عملیات مبارزه با آفات را اثربخش تر می کند. این نوع از سمپاش ها می تواند به یک نازل میکرونر نیز مجهز شود.


نازل میکرونر مجهز به یک دیسک شیاردار چرخان است که قبل از باد عمل شکستن مایع و تبدیل آن به ذرات ریزتر را انجام می دهد در نتیجه بهره وری دستگاه را بیشتر و مصرف سم را کم تر می کند.

انواع سمپاش های موتوری چرخدار

سمپاش های موتوری چرخدار معمولا مجهز به یک موتور بنزینی چهارزمانه با قدرت ۵ تا ۵٫۵ اسب بخار هستند.مخزن آن معمولا از جنس پلی اتیلن یا استیل در ظرفیت ۱۰۰ لیتر تا ۲۰۰ لیتر است.
مخزن بر روی یک شاسی لوله ای یا پروفیل آهن نصب می شود. همانگونه که از اسم این سمپاش مشخص است دستگاه قابل حمل است و ۲ عدد رینگ و لاستیک سایز ۸*۳۵۰ بوسیله اکسل به شاسی دستگاه متصل شده است.
عملکرد این دستگاه مشابه سمپاش های پشتی موتوری پمپی است. پمپ های پیستونی و دیافراگمی روی این دستگاه قابل استفاده است.
پمپ نیروی موردنظر خود را از موتور قدرتمند بنزینی و یا الکتروموتور برقی تک فاز و یا سه فاز می گیرد.
پمپ مایع داخل مخزن را مکش می کند و با استفاده از پیستون های مجهز به پکینگ عمل فشرده سازی مایع را انجام می دهد سپس مایع پرفشار از طریق شیلنگ سمپاش و لانس متصل به آن به سمت هدف پخش می شود.

سمپاش های موتوری زنبه ای( پورتابل)

سمپاش های موتوری زنبه ای( پورتابل) این دستگاه ها عملکردی مشابه سمپاش های موتوری چرخدار دارند. فقط فاقد مخزن هستند.این دستگاه ها به راحتی قابل جابجایی و حمل هستند و برای مناطق صعب العبور یا در مواردی که در حمل و نقل محدودیت داریم مورد استفاده قرار می گیرند.
مخزن دستگاه را می توان جداگانه جابجا کرد و یا به صورت دائم در باغ، گلخانه یا در مزرعه خود مخزن مناسب آن را انبار کرد.

سمپاش های پشت تراکتوری نیرو مورد نیاز خود را از محور PTO تراکتور می گیرند و در بعضی مدل ها پمپ دستگاه و جک های بوم نیروی موردنیاز خود را ازمدار هیدرولیک تراکتور می گیرند.
این نوع سمپاش ها در دو نوع سوارشونده و کششی هستند.

سمپاش های سوارشونده

سمپاش های سوارشونده بر روی سه نقطه یا همان بازوهای هیدرولیک تراکتور سوار می شوند.
سمپاش های سوارشونده مجهز به پمپ های پیستون سرامیکی یا دیافراگمی هستند. که همانطور که گفته شد نیروی موردنیاز خود را از تراکتور می گیرند.
در برخی از مدل ها این سمپاش ها پمپ گریز از مرکز یا سانتریفیوژ دارند.
این سمپاش معمولا مجهز به نازل پلی اتیلن در ظرفیت ۲۰۰ لیتری- ۴۰۰ لیتری- ۶۰۰ لیتری- ۸۰۰ لیتری- ۱۰۰۰ لیتری و ۱۲۰۰ لیتری هستند و در مدل های پیشرفته و استاندارد دستگاه علاوه بر یک مخزن اصلی دارای ۲ مخزن دیگر یکی برای شستشوی دست کاربر و دیگری برای شستشوی پمپ، مخزن، بوم و شیلنگهای دستگاه قبل از اتمام کار استفاده می شود.

سمپاش های سوارشونده معمولا به خاطر چابک بودن و لهیدگی کمتر محصول بیشتر مورد استقبال کشاورزان بخصوص زارعین قرار می گیرند.
تنها نقطه ضعف این نوع سمپاش ها حجم کم مخزن است که در مدل های جدید این ضعف با افزایش حجم مخزن با شرط در اختیار داشتن تراکتورهای با قدرت بالاتر رفع شده است.
سمپاش های پشت تراکتوری سوارشونده را هم می توان در مزرعه استفاده کرد و هم در باغ و هم در گلخانه ها حتی در واحدهای دامپروری بخصوص گاوداری ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

سمپاش های پشت تراکتوری زراعی در دو مدل بوم دار و توربین دار( توربولاینر) مورد استفاده قرار می گیرند.
در مدل بوم دار می توان بوم هایی با عرض کار ۸ متر تا ۳۰ متر را روی دستگاه متناسب حجم مخزن نصب کرد.
سمپاش های بوم دار مناسب ترین و بهینه ترین سمپاش ها و محلول پاش های زراعی در دنیا هستند.
نوع دیگر سمپاش های پشت تراکتوری سوارشونده مدل های توربین دار زراعی یا توربولاینرها هستند. کاربرد اصلی این سمپاش ها در مزارع وسیع گندم، جو، کلزا و صیفی جات است.
بدلیل دقت پایین تر پاشش، این نوع دستگاه فقط برای مبارزه با آفات پروازی و حشره ها مورد استفاده قرار می گیرد و به هیچ وجه عنوان این سمپاش نباید در مبارزه با علف های هرز مورد استفاده قرار گیرد.
سمپاش های توربولاینر زراعی را می توان نوعی سمپاش اتومایزر زراعی نام برد.
این نوع سمپاش ها مجهز به یک فن سانتریفیوژ قوی هستند که نیروی خود را از PTO تراکتور به واسطه یک گیربکس افزاینده معمولا دو دور می گیرد.
در سمپاش های اتومایزر مرسوم، انتقال مایع به سر نازل ها ثقلی است و یا یک پمپ سانتریفیوژ فشار پایین این کار را انجام می دهد ولیکن در تربولاینرها این وظیفه به عهده یک پمپ فشار بالاست.
سمپاش های توروبلاینر معمولا در جهت افق، پرتابی حدود ۳۰ متر تا ۵۰ متر دارند و ارتفاع عمودی پرتاب آنها تا ۲۰ متر می رسد.

انواع سمپاش های پشت تراکتوری کششی

سمپاش های پشت تراکتوری کششی در مکانیزم، مشابه سمپاش های سوارشونده هستند.
همانطور که از اسمشان مشخص است این نوع سمپاش ها به دنبال تراکتور کشیده می شوند و معمولا یک محور و دو چرخ متناسب با ظرفیت مخزن دارند.
از آنجا که دارای چرخ و محور هسنتد مخزن هایی با ظرفیت بیشتری دارند. معمولا ظرفیت مخزن های سمپاش های کششی از ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ لیتر هستند.
این مدل سمپاش ها هم مخزن هایی از جنس پلی اتیلن، استیل و یا گالوانیزه دارند.
نقطه ضعف سمپاش های کششی عدم فرمان پذیری، لهیدگی محصول و عدم چابکی در مزرعه است.
سمپاش های کششی برای مزارع مجهز به بوم یا فن زراعی( توربولاینر) هستند و سمپاش های کششی باغی معمولا مجهز به فن باغی که اصطلاحا اتومایزر باغی نام دارند هستند.

سمپاش های خود کششی در دو نوع باغی و زراعی است.
سمپاش های خود کششی معمولا مجهز است به یک موتور دیزل قدرتمند مستقل که وظیفه تأمین نیرو محرکه پمپ سمپاش، سیستم هیدرولیک و سیستم حرکتی سمپاش را بعهده دارد.
هرچند نوع باغی سمپاش های خودکششی تولید می شود ولی تقاضا برای انواع زراعی بوم دار آن بسیار بیشتر است.در نوع زراعی بوم هایی با عرض کار ۱۵ متر تا ۵۰ متر مورد استفاده قرار می گیرد.